ਬਹੁਤਾ ਭਲਾ ਨਾ ਬੋਲਣਾ, ਬਹੁਤੀ ਭਲੀ ਨਾ ਚੁੱਪ.......... ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ ਸੰਧੂ (ਡਾ.), ਸਿਡਨੀ


ਇਸ ਜੱਗ ਤ੍ਰਿੰਝਣ 'ਚ ਨਿਗ੍ਹਾ ਮਾਰਿਆਂ 'ਇੰਟਰਨੈਟ' ਨਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸਭ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ 'ਚ ਆ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁੱਖ ਨਾਲ਼ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਇਹ। ਘਰ ਕਿੰਨੇ ਹੋਣਗੇ, ਕਦੇ ਗਿਣਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਅਜੋਕੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ 'ਚ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਝਲਕਦੀ ਹੈ ਜਿਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਮੂਹਰਲੇ ਵੱਡੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਘਰ ਦੇ ਨਾਂ ਵਾਲ਼ੀ ਤਖਤੀ ਟੰਗੀ ਜ਼ਰੂਰ ਨਜ਼ਰ ਪੈ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੋਰ ਸਿਫ਼ਤ ਇਹ ਆ ਬਈ ਕਿ ਏਥੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਵੀ ਸਾਂਭੀਆਂ ਮਿਲ਼ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਪਿੰਡ 'ਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰੋ ਤਾਂ ਐਨ ਵਿੱਚਕਾਰ ਜਿਹੇ, ਬੁੱਢੇ ਬੋਹੜ ਵਾਲ਼ਾ ਚੁੱਗਲ ਚੌਂਕ ਟੱਪ ਕੇ, ਉੱਚੀ ਬੀਹੀ ਵੜਦਿਆਂ ਹੀ ਛੱਤੇ ਖੂਹ ਦੇ ਐਨ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਖੁੱਲ੍ਹੇ-ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿਹੜੇ ਵਾਲ਼ਾ ਵੱਡਾ ਸਾਰਾ ਘਰ ਹੈ। ਓਸ ਘਰ ਦੇ ਬਾਰ ਮੂਹਰੇ ਮੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ 'ਚ 'ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ' ਦੇ ਨਾਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਤਖ਼ਤੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਪੈ ਜਾਵੇਗੀ।

ਦੋਹੇ.......... ਦੋਹੇ / ਗੁਰਚਰਨ ਨੂਰਪੁਰ

ਸੱਜਣਾ ਵੇ ਤੂੰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ, ਕੀ ਕਰਦਾ ਏਂ ਗੱਲ।
ਅਜਕਲ ਇਹ ਤਾਂ ਹੋ ਗਏ ਜਿਉਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਛੱਲ।

ਕਵੀ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਮੰਗਦੇ, ਮਾਨਵਤਾਂ ਦੀ ਖੈਰ।
ਵਹਿਸ਼ੀ ਲੋਕ ਨੇ ਉਗਲਦੇ ਕੱਟੜਤਾ ਦੀ ਜਹਿਰ।

ਮਾਏ ਨੀ ਤੇਰੇ ਮੋਹ ਦੀ, ਘਟਦੀ ਨਾ ਖੁਸ਼ਬੋ।
ਤੇਰੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਸਾਹਵੇਂ ਰੱਬ ਵੀ, ਬੌਣਾ ਜਾਂਦਾ ਹੋ।

ਕਾਸ਼ ਤੂੰ ਬਣਦਾ ਰੱਬ ਨਾ, ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਇਨਸਾਨ।
ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਤੋਂ, ਲੱਖ ਜਨਮ ਕੁਰਬਾਨ।

ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਤੇ ਸਾਡੀ ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਫੈਂਸਲੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ........... ਲੇਖ / ਗੁਰਚਰਨ ਨੂਰਪੁਰ

ਧਰਤੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਗਿਲਾਫ ਜਿਹਾ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਆਖਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਅੱਗੇ ਜੋ ਖਾਲੀ ਥਾਂ (ਸਪੇਸ) ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪੁਲਾੜ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਇਹ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਹੀ ਹੈ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਣੀ ਰਹੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਵਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਸਾਹ ਲੈਣ ਸਦਕਾ ਹੀ ਜਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਪੁਲਾੜ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਚਿੱਤ ਚੇਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਇੱਕ ਖੋਜੀ ਦਿਮਾਗ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਵਾਜ ਲੰਘਾ ਕੇ ਰੇਡੀਓ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ  ਬੰਦਾ ਕਈ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਬੈਠਾ ਬੋਲਦਾ ਸੀ ਤੇ ਰੇਡੀਓ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਲੋਕ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਜਾਂ ਰੇਡਵਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਵਿੱਚ ਉਹਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸਾਫ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਤਾਂ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਅਕਲਵਾਨ ਬੰਦਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਸੋਚਿਆ ਇਸ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਵਿੱਚੋ ਆਵਾਜ਼ ਤਾਂ ਲੰਘਦੀ ਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚੋ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਲੰਘਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਵੱਡੀ ਅਕਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬੰਦੇ ਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਪਿਛੋਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਖੋਜੀ ਦਿਮਾਗ ਵਾਲਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਆਵਾਜ਼ ਤੇ ਤਸਵੀਰ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ  ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਘੋਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਅਕਲ ਦੀ ਕਰਾਮਾਤ ਨਾਲ ਰੰਗੀਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਬੰਦਾ ਜਲੰਧਰ ਜਾਂ ਦਿੱਲੀ ਬੈਠਾ ਹੈ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਬੋਲਦਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇਖ ਲੈਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਰੰਗ ਦੀ ਕਮੀਜ ਪਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜੇ ਰੰਗ ਦੀ ਟਾਈ ਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ।

ਢੋਲ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸੁਲਤਾਨ ਢਿਲੋਂ……… ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / ਖੁਸ਼ਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ

ਸੰਗੀਤ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ। ਚੰਗਾ ਸੰਗੀਤ ਜਿੱਥੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਨਣ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਸਾਡੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾਜ਼ਗੀ ਬਖਸ਼ਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੇ ਇਹ ਸੰਗੀਤ ਲੋਕ ਸਾਜ਼ਾਂ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਸੋਨੇ ਤੇ  ਸੁਹਾਗੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਅਫਸੋਸ ਕਿ ਅਜੋਕਾ ਸੰਗੀਤ ਪੱਛਮੀ ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਸ਼ੋਰੀਲਾ ਅਤੇ ਕੰਨ ਪਾੜਵਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਫਲ਼ਸਰੂਪ ਸੰਗੀਤ ਵਿਚਲਾ ਸੁਹਜ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਰੂਹ ਦਾ ਜੰਜਾਲ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਸੰਤੋਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਕੁਝ ਇਨਸਾਨ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਪੁਰਾਤਨ ਲੋਕ ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸ਼ੁਦਾਈ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋ ਹੀ ਇੱਕ ਸਖਸ਼ ਹੈ ਮੁਹੰਮਦ ਸੁਲਤਾਨ ਢਿਲੋਂ। ਜਿਸਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ ਸਾਜ ਢੋਲ ਵਜਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਇਸਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨੂੰ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਖਲੇਰਿਆ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਫੇਰੀ ( ਭਾਗ 1 )........... ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ / ਯੁੱਧਵੀਰ ਸਿੰਘ

ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਫਿਤਰਤ ਦੇ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਰੰਗ ਹਨ ਇਹ ਕੋਈ ਵੀ ਸਹੀ ਨਹੀ ਜਾਣਦਾ, ਨਵੀਂਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਖਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜਾਗਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਨੇ ਐਸੀ ਦੁਨੀਆਂ ਸਾਜ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇਖੀ ਜਾਓ, ਕਦੇ ਵੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚ । ਪਰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਰੰਗ ਵੇਖਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਾਜ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣੀ ਪਵੇਗੀ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ । ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਦੁਨੀਆਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਸਕਾਈਪ, ਗੂਗਲ ਆਦਿ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਫੋਨ ਤੇ ਗੱਲ ਨਾਂ ਵੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਤੇ ਮੈਸਜ ਕਰ ਕੇ ਹਾਲ ਚਾਲ ਪੁੱਛ ਲਈਦਾ ਹੈ ਇਸ ਨਾਲ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕੁਝ ਐਸੇ ਹੀ ਵਿਚਾਰ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਠ ਰਹੇ ਸੀ ਕਿ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ । ਮੇਰੇ ਕਾਫੀ ਦੋਸਤ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਕੰਮ ਧੰਧਿਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ੋਰ ਅਜ਼ਮਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਹੀ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਤੋਂ  ਮੇਰਾ ਇਕ ਖਾਸ ਦੋਸਤ ਪਰਾਂਜਲ ਮਹੰਤ, ਜਿਸ ਦਾ ਕਿ ਪਿਆਰ ਜਾਂ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਨਾਮ ਡੀ.ਡੀ. (ਦੇਹਰਾਦੂਨ) ਰੱਖਿਆ, ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਜ ਫਲੌਰਿਡਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਓਰਲੈਂਡੌਂ

ਨਹੀਂ ਪਤਾ.......... ਗਜ਼ਲ / ਹਰਵਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ


ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਕਿੱਥੇ ਹੋਈ ਹੈ ਗੜਬੜ
ਕਿ ਮੇਰੇ ਸਾਹੀਂ ਕਿਓਂ ਵਸ ਗਈ ਹੈ ਪੱਤਝੜ

ਰੁੱਤਾਂ  ਨੂੰ  ਦੋਸ਼  ਦੇਈਏ  ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ  ਯਾਰਾ
ਜਿਸਨੂੰ ਵੀ ਕਹਿਏ ਉਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬਲ ਸੜ

ਮੇਰੇ ਜਿਹਨ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਉੱਗਦਾ
ਬਸ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਹੈ ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਖੜ ਖੜ

ਯਾਰ ਗੁਆਚੇ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰਵਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ


ਸੱਚੇ  ਸੁੱਚੇ  ਪਿਆਰ  ਗੁਆਚੇ
ਫੁੱਲਾਂ  ਵਰਗੇ  ਯਾਰ ਗੁਆਚੇ

ਦਮ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਦਮ ਸੀ ਭਰਦੇ
ਸੱਜਣ ਬੜੇ ਦਮਦਾਰ ਗੁਆਚੇ

ਲਾਈਏ ਕਿਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਹਿੱਕ ਦੇ
ਸਾਡੇ ਗਲ  ਦੇ ਹਾਰ  ਗੁਆਚੇ

ਮੰਜ਼ਰ.......... ਗਜ਼ਲ / ਹਰਵਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ


ਮੈਂ  ਵੇਖੇ ਨੇ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ  ਬੜੇ ਐਹੋ ਜਿਹੇ ਮੰਜ਼ਰ
ਮੈਨੂੰ  ਵੇਖ ਕਿਓਂ  ਲੁਕੋ  ਰਿਹੈਂ ਹੱਥ  ਵਿਚਲਾ ਖੰਜਰ

ਵੇਖੀਂ! ਕਿਤੇ ਪਿੱਠ ਤੇ ਵਾਰ ਕਰ ਗਦਾਰ ਬਣ ਜਾਵੇਂ
ਆ ਹਿੱਕ ਤੇ ਵਾਰ ਕਰ ਲੈ ਜੇ ਅਖਵਾਉਣੈਂ ਬਹਾਦਰ

ਚੁੱਲਿਆਂ ਦੀ ਅੱਗ ਬੁੱਝ ਗਈ ਤੇ ਸਿਵੇ ਨੇ ਬਲ ਰਹੇ
ਤੇਰੀ ਫੂਕ ਨੇ ਹੈ ਕੀਤਾ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਅਸਰ

ਮਨੁੱਖ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ-ਆਧਾਰ ਅਤੇ ਉਸਾਰ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ.......... ਲੇਖ / ਕੁਲਦੀਪ ‘ਅਜਿੱਤ ਗਿੱਲ’

ਸੱਭਿਆਚਾਰ(way of life) ਜਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਇਜ਼ਾਦ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕਿਰਤ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਚੋਂ ਹੋਈ। ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਆਪਣੀ ਬੇਹਤਰ ਜਿੰਦਗੀ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਕਿਸੇ ਇਲਾਕੇ, ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਕੌਮ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਪਦਾਰਥ ਹਾਲਤਾਂ ਦੀ ਹੀ ਦੇਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਦਾਰਥਕ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ  ਹਲਚਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਧਾਰ (ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ, ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸੰਦ, ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਢੰਗ, ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸਬੰਧ) ਉਪਰ ਹੀ ਉਸਾਰ( ਰਾਜਨੀਤੀ, ਧਰਮ, ਸਾਹਿਤ, ਕਲਾ, ਵਿਗਿਆਨ, ਕਾਨੂੰਨ, ਨੈਤਿਕਤਾ, ਮਾਨਵਤਾ, ਫਿਲਾਸਫੀ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਆਧਾਰ (base) ਬਦਲਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਾਰ (superstructure) ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਬੀਤਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕਹਾਣੀਆਂ-ਗੀਤ ਸੁਣਾ ਗਾ ਕਿ ਆਪਣੀ ਹਿੜਕ ਮੱਠੀ ਕਰਦੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਆਧਾਰ, ਉਸਾਰ ਦੇ ਬਦਲਾਵ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਾਰ ਨੂੰ ਬਦਲਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤਾਂ (ਆਧਾਰ) ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ  ਦਾ ਹਿੱਤ ਹੁੰਦਾ  ਹੈ।

ਚੁੰਨੀਆਂ.......... ਗੀਤ / ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ਸੈਦੋਕੇ

ਆਇਆ ਏ ਲਲਾਰੀ ਲੈ ਕੇ ਸੋਹਣੇ-ਸੋਹਣੇ ਰੰਗ ਨੀ, ਰੰਗਾ ਲੋ ਚੁੰਨੀਆਂ...
ਕੁੜੀਉ ਪੰਜਾਬ ਦੀਓ, ਸ਼ੇਰ ਬੱਚੀਓ ਨੀ, ਸੰਭਾਲੋ ਚੁੰਨੀਆਂ...

ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਕਿੱਡੀ ਸੋਹਣੀ ਲੱਗਦੀ, ਪੱਗ ਸਰਦਾਰ ਦੀ
ਵੱਖਰਾ ਜਿਹਾ ਰੂਪ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਚੁੰਨੀ ਮੁਟਿਆਰ ਦੀ
ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਸੂਟਾਂ ਨਾਲ, ਨਵੇਂ ਰੰਗ ਨੀ, ਆਹ ਮਿਲਾ ਲਉ ਚੁੰਨੀਆਂ...
ਕੁੜੀਉ ਪੰਜਾਬ ਦੀਓ, ਸ਼ੇਰ ਬੱਚੀਓ ਨੀ, ਸੰਭਾਲੋ ਚੁੰਨੀਆਂ...

ਬੇਬੇ ਰਹਿੰਦੀ ਨੰਗੇ ਸਿਰੋਂ ਨਿੱਤ ਘੂਰਦੀ, ਕਿੱਥੇ ਐ ਦੁਪੱਟੇ ਨੀ?
ਵਾਲ਼ ਤੇਰੇ ਕਾਲ਼ੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਵਰਗੇ, ਦੱਸ ਕਾਹਤੋਂ ਕੱਟੇ ਨੀ?
ਪੱਛਮੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਵਿਚ ਰੁਲ-ਖੁਲ ਕੇ, ਨਾ ਭੁਲਾਵੋ ਚੁੰਨੀਆਂ...
ਕੁੜੀਉ ਪੰਜਾਬ ਦੀਓ, ਸ਼ੇਰ ਬੱਚੀਓ ਨੀ, ਸੰਭਾਲੋ ਚੁੰਨੀਆਂ...

ਵੀਰੇ ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਨਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ

ਵੀਰੇ ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਨਾ
ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋਰੀਆਂ
ਤੇ ਪਿਉ ਦੀਆਂ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀਆਂ
ਭੈਣਾਂ ਦੀਆਂ ਰੱਖੜੀਆਂ
ਓਹ ਪਤੰਗ, ਓਹ ਚਰਖੜੀਆਂ?

ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਨਾ
ਓਹ ਖੇਡਾਂ, ਓਹ ਅੜੀਆਂ
ਓਹ ਲੜਾਈਆਂ ਜੋ ਆਪਾਂ ਲੜੀਆਂ?
ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਨਾ
ਸਾਇਕਲ ਤੇ ਤੇਰਾ ਮੈਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ
ਆਪਣਾ ਗੱਲ ਗੱਲ ਤੇ ਰੁੱਸ ਜਾਣਾ
ਤੇਰਾ ਅੰਬੀਆਂ ਤੋੜ ਕੇ ਲਿਆਉਣਾ
ਆਪਣਾ ਲੂਣ ਭੁੱਕ ਕੇ ਖਾਣਾ
ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਤਾਂ ਹੈ ਨਾ?

ਖੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਵੀਰ ਭੰਗੂ……… ਲੇਖ / ਮਿੰਟੂ ਬਰਾੜ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮਵਰ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਮਧੁਰ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਰਸ ਘੋਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਘੋਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਵਿਰਸੇ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਿਹੇ ਗੀਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਮਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਗੀਤ ਸਾਡੀ ਮਾਣ ਕਰਨ ਯੋਗ ਵਿਰਾਸਤ ਹਨ।

ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਇਕ ਦੂਸਰਾ ਪਾਸਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਸਾ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕਲੰਕ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਬੀਤੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਬੁਣਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸ਼ੋਰ, ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਭੰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੱਡੇ, ਰੇਹੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਟੇਜ ਬਣਾ ਕੇ ਤੂੰਬੀਆਂ, ਅਲਗੋਜਿਆਂ ਨਾਲ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਡੇ ਮਰਹੂਮ ਗਾਇਕਾਂ ਲਾਲ ਚੰਦ ਯਮਲਾ ਜੱਟ, ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਗਾਇਕੀ ਹਾਈ-ਟੈਕ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਥੇ ਸ਼ੋਰ ਬਣੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਚ ਗਾਇਕੀ, ਵੇਖਣ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਅਜੋਕੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਬਣਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ । ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਫਿਲਮਾਂਕਣ ਹਰ ਦਰਸ਼ਕ/ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਚੌਂਕ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਦੁਆਲਿਓ ਮਾਰੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਦਰਾਂ ਦੀ ਬੋਅ ਆ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੀਤ ਕਹਿਣਾ ਵੀ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਸਾਡੀਆਂ ਬਾਲੜੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਂਵਾਂ ਤੱਕ ਦਾ ਚੀਰ-ਹਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਮੁੱਚੀ ਨਾਰੀ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇ ਗੀਤ ਲੜਾਈਆਂ, ਨਸ਼ਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੇ ਹਨ, ਸਾਡੀ ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ ਵਿਭਾਚਾਰ ਦੇ ਖਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਡਬੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਨਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਨੰਗੇਜ਼ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਣਚਾਹੀਆਂ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸਾਡੀ ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਗਾਇਕ, ਗੰਦਗੀ 'ਤੇ ਪਏ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਉਠਾ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲਬੇੜਦੇ ਹੋਏ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਧ੍ਰੋਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਕਤ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋੜ ਹੈ ਲੇਖਣੀ, ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ/ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੋੜਾ ਕੱਟਣ ਦੀ।
 

ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ ਹਰਜੀਤ ਬਾਜਾਖ਼ਾਨਾ……… ਲੇਖ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

16 ਅਪ੍ਰੈਲ ਸੋਮਵਾਰ ਬਰਸੀ ‘ਤੇ

ਵਿਸ਼ਵ ਕਬੱਡੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜੇ ਕੁਝ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਮਨਫ਼ੀ ਕਰ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਕਬੱਡੀ ਖੇਡ ਅਪਾਹਜ ਹੋਈ ਜਾਪੇਗੀ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਚਾਰ ਨਾਮਵਰ ਖਿਡਾਰੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਤੁਰ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਬੱਡੀ ਮੈਦਾਨ ਹੀ ਰੋਂਦਾ-ਵਿਲਕਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਦੁਖਦਾਈ ਭਾਣਾ 16 ਅਪ੍ਰੈਲ 1998 ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣਾ-ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਖ਼ਰੜ ਲਾਗੇ ਘੜੂੰਆਂ ਪਿੰਡ ਕੋਲ ਵਾਪਰਿਆ। ਜਦ ਹਰਜੀਤ ਬਰਾੜ ਬਾਜਾਖ਼ਾਨਾ, ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਸਾਥੀਆਂ ਕੇਵਲ ਲੋਪੋ, ਕੇਵਲ ਸ਼ੇਖਾ, ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਤਾਰਾ ਕਾਉਂਕੇ ਨਾਲ ਜਿਪਸੀ ‘ਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਟਰੱਕ ਜਿਪਸੀ ਨਾਲ ਆ ਟਕਰਾਇਆ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਬੱਡੀ- ਕਬੱਡੀ ਕਹਿੰਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਸਦਾ ਸਦਾ ਲਈ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਈ। ਹਰਜੀਤ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨਾ ਹੀ ਮੰਦਭਾਗਾ ਰਿਹਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986 ਨੂੰ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਪੁਲੀਸ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਵੇਂ ਹੀ 5 ਅਪ੍ਰੈਲ 1998 ਨੂੰ ਫਰੀਦਕੋਟ ਵਿਖੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਕਬੱਡੀ ਮੈਚ ਸਮੇ ਗੁੱਟ ‘ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਹਰਜੀਤ ਮੈਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖੇਡ ਸਕਿਆ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਦੀ 26 ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਹਰਜੀਤ ਬਰਾੜ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਾਜਾਖ਼ਾਨਾ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਗਮ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਚਹੇਤੇ ਯਾਦ ਕਰ ਕਰ ਰੁਮਾਲ ਗਿੱਲੇ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।

ਜਥੇਦਾਰ ਜੈਕਾਰਾ ਸਿੰਘ ਮਾਰਗ……… ਸ਼ਬਦ ਚਿਤਰ / ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਦੁਪਾਲਪੁਰ

ਜਿਹੜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੱਦ.ਕਾਠ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ ਲੰਬਾਈ ਨਾਲ਼ੋਂ ਕੁਝ ਵਧੇਰੇ ਹੀ ਲੰਮੇਂ ਹੋਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਅੱਧੀ ਸਮੱਸਿਆ ਰੱਬੋਂ ਹੀ ਹੱਲ ਹੋ ਗਈਉ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਮੌਕੇ ਜਾਂ ਆਮ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆਂ ਦੱਸਿਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦਾ ਖੁਦ–ਬ-ਖੁਦ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋ ਖਿਚਾਉਣ ਵੇਲ਼ੇ ਲੰਮ-ਸਲੰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਔਕੜ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਉਹ ਜਿੱਥੇ ਮਰਜ਼ੀ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣ, ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣਗੇ। ਅਜਿਹੇ ਰੱਬੀ ਤੋਹਫੇ ਨਾਲ਼ ਮਾਲਾ-ਮਾਲ ਸੀ ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਸਿਰਕੱਢ ਅਕਾਲੀ ਜਥੇਦਾਰ ਜੈਕਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਖਜੂਰ ਜਿੱਡੇ ਲੰਮੇਂ ਕੱਦ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ।

ਛੇ ਸਵਾਲ 'ਹਰਿ ਜੀ' ਨੂੰ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ 'ਦੁਪਾਲਪੁਰੀ'

ਜੈ ਜੈ ਕਾਰ ਪਖੰਡ ਦੀ ਹੋਈ ਜਾਂਦੀ
ਜਿੱਤੂ ਸੱਚ ਕਦ ਝੂਠ ਨੇ ਹਾਰਨਾਂ ਏਂ?

ਕਾਲ਼ੀ ਮੱਸਿਆ ਜਿਹਾ ਹਨੇਰ ਪਾਇਆ
ਸੱਚ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਕਦੋਂ ਕੁ ਚਾੜ੍ਹਨਾਂ ਏਂ?

ਗੱਫੇ ਮਿਲਣ ਪਏ ਹਾਕਮ ਹੰਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ
ਦੇਣੀ ਕਦੋਂ  ਤੂੰ  ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾੜਨਾਂ ਏਂ?

ਕਾਮਯਾਬ ਆਗੂ ਦਾ ਕਬਿੱਤ........... ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ / ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ 'ਦੁਪਾਲਪੁਰ'

ਸਿਰੇ ਦਾ ਪਖੰਡੀ ਹੋਵੇ ਅੰਦਰੋਂ ਘੁਮੰਡੀ ਹੋਵੇ
ਬਾਹਰੋਂ ਹੋਵੇ ਦੇਖਣੇ ਨੂੰ ਬੀਬਾ  ਰਾਣਾ ਲੱਗਦਾ ।

ਲੱਗਦਾ ਸ਼ਰੀਫ ਹੋਵੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੂਰਾ ਢੀਠ ਹੋਵੇ
ਹੱਥ  ਜੋੜ  ਜੋੜ  ਫਿਰੇ  ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ  ਠੱਗਦਾ ।

ਠੱਗਦਾ ਨਾ ਚੋਰ ਨਾ ਲੱਗੇ ਸਾਧਾਂ ਵਾਲੀ ਤੋਰ ਲੱਗੇ
ਹੋ ਕੇ ਪੂਰਾ ਮੀਸਣਾ   ਚਹੇਤਾ    ਰਹੇ  ਜੱਗ ਦਾ ।

ਕਰਨੀ ਕੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਲੱਖ-ਲੱਖ ਦੀ.......... ਵਿਅੰਗ / ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ ਸੰਧੂ (ਡਾ.), ਸਿਡਨੀ

ਇੱਕ ਦਿਨ ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੇ ਬਗੀਚੇ 'ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੰਚ (ਪ.ਸ.ਮ.) ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੰਚ (ਹ.ਸ.ਮ) ਘੁੰਮਦੇ-ਘੁੰਮਾਉਂਦੇ ਟੱਕਰ ਪਏ। ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਓਹ ਬਾਗੋ-ਬਾਗ ਹੋ ਗਏ। ਹਾਸੇ-ਠੱਠੇ 'ਚ ਗੱਪੋ-ਗੱਪੀ ਹੁੰਦੇ ਉਹ ਸੁਆਲੋ-ਸੁਆਲੀ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ। ਇਧਰਲੀਆਂ-ਓਧਰਲੀਆਂ ਤੇ ਖੱਟੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਮਾਰਦੇ ਮਾਰਦੇ ਤਿੱਖੀਆਂ 'ਤੇ ਉੱਤਰ ਆਏ।

ਹ.ਸ.ਮ -  ਬਾਈ ਥੋਨੂੰ ਹੁਣ ਆਵਦੀ ਰਾਏ ਬਦਲਣੀ ਪਊ।
ਪ.ਸ.ਮ. -  ਕਿਉਂ ਬਦਲੀਏ ? ਨਾਲ਼ੇ ਕਿਹੜੀ ਰਾਏ ?

ਧੂੰਮਾ ਜਥੇ. ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਲਗਾਏ ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ ’ਚ 300 ਯੂਨਿਟ ਖੂਨਦਾਨ.......... ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ

ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ’ਚ ਪਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੇ ਐਮ ਪੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ : ਬਾਬਾ          
ਭਾਦਸੋਂ (ਪਟਿਆਲਾ) : ਸਥਾਨਕ ਅਨਾਜ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਅੱਜ ਪੰਥ ਰਤਨ ਜਥੇ.ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਯਾਦ ’ਚ ਲਗਾਏ ਗਏ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ  ਵਿਚ 300 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਖੂਨਦਾਨ ਕਰਕੇ ਜਥੇਦਾਰ ਟੌਹੜਾ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਸਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਂਟ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੈਂਪ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਖੂਨਦਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਸਲਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਲਈ ਪੁੱਜੇ ਸੰਤ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪਟਿਆਲਾ ਸ੍ਰੀ ਵਿਕਾਸ ਗਰਗ ਪੁੱਜੇ, ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਥੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦਬਾਅ ਅਧੀਨ ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕੈਬਨਿਟ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲੀ ਹੈ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ  ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਸ ਐਕਟ ਨੂੰ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ।

ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਹਾੜੇ ‘ਤੇ ਹਰਮਨ ਰੇਡੀਓ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ.......... ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ

ਐਡੀਲੇਡ : ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਗਲੈਨਵੁੱਡ ਤੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 24 ਘੰਟੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਹਰਮਨ ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਹਾੜੇ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸਦਾ ਰਿਵਾਈਤੀ ਉਦਘਾਟਨ ਜਲਦੀ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ‘ਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹਰਮਨ ਰੇਡੀਓ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗਲੈਨਵੁੱਡ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਚੈਨਲ 6 ਤੇ “ਆਈ ਫੋਨ”, “ਐਂਡਰਾਇਡ”, ਵਾਈ ਫਾਈ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਿਵਜਵੀ ਸਾਹਿਬ, ਸਿਡਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਚੈਨਲ 5 ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਸੰਗਤਾਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ‘ਚ ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਰਾਗੀ ਜੱਥਿਆਂ ਦਾ ਮਨੋਹਰ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਗੁਰੂਘਰ ਵੀ ਦੂਰ ਦੁਰੇਡੇ ਬੈਠੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਤੱਕ ਹਰਮਨ ਰੇਡੀਓ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨਗੇ । ਸਿੱਧੂ ਹੋਰਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਹਰਮਨ ਰੇਡੀਓ ਦੇ ਮੁੱਖ ਚੈਨਲ ਤੋਂ 24 ਘੰਟੇ ‘ਚੋਂ ਕਰੀਬ 17 ਘੰਟੇ  ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਗੀਤ ਸੰਗੀਤ, ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ, ਚਰਚਿਤ ਮੁੱਦੇ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਆਦਿ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
****

ਪਰਛਾਂਵਾਂ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ

ਤੇਰੇ ਪਰਤ ਆਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ
ਮੇਰੇ ਖਿਆਲਾਂ ਨੂੰ ਮੋੜਦੀ ਰਹੀ
ਪਰ ਸਿਸਕ ਸਿਸਕ ਕੇ ਚੀਸ ਮੇਰੀ
ਦਮ ਤੋੜਦੀ ਰਹੀ

ਬਹੁਤ ਸਮਝਾਇਆ ਸੀ
ਮੈਂ ਝੱਲਾ ਦਿਲ ਆਪਣਾ
ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ
ਦਿਲ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਰਹੀ

ਸੋਹਲ ਸੱਚਾਈ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ (ਪ੍ਰੋ.), ਦਾਉਧਰ (ਮੋਗਾ)

ਇਹ ਜੋ ਮਹਿਕ ਪੁਰੇ 'ਚੋਂ ਉੱਡਦੀ ਆਈ ਹੈ
ਮੇਰੇ ਅੰਤਰ ਮਨ ਦੀ ਸੋਹਲ ਸੱਚਾਈ ਹੈ

ਤੇਰੀ ਝੋਲ਼ੀ ਸੂਰਜ ਆਣ ਵਿਰਾਜੇਗਾ
ਅੱਜ ਸੁਬ੍ਹਾ ਦੀ ਲਾਲੀ ਖ਼ਬਰ ਲਿਆਈ ਹੈ

ਉਡੀਕਾਂ ਸੂਰਜ ਅੱਖੀਂ ਚਾਨਣ ਭਰਨ ਲਈ
ਰੂਹ ਮੇਰੀ ਨੇ ਲਈ ਹੁਣ ਅੰਗੜਾਈ ਹੈ

ਐਡੀਲੇਡ ਵਿਖੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ.......... ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ / ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ

ਐਡੀਲੇਡ  : ਸਾਊਥ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਡੀਲੇਡ ਵਿਖੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਸਾਊਥ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਮੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ । ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ, ਉਥੇ ਨਵੇਂ ਕਵੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਫਨ ਦਾ ਮੁਜ਼ਾਹਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਬੇਹਤਰੀਨ ਮੌਕਾ ਸੀ । ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਿਆਂ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਿੰਟੂ ਬਰਾੜ ਨੇ ਹਰ ਕਵੀ ਦੀ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਵਾਉਂਦਿਆਂ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਬੰਨਿਆ । ਦੋ ਘੰਟੇ ਲਈ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਪੂਰੇ ਪੰਜ ਘੰਟੇ ਚੱਲਿਆ ਤੇ ਸਾਰਾ ਸਮਾਂ ਖੂਬ ਭਖਿਆ ਰਿਹਾ । ਸ਼ਾਇਰ ਸ਼ਮੀ ਜਲੰਧਰੀ ਨੇ ਇਸ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਮਿਤ ਟੰਡਨ, ਕਰਨ ਬਰਾੜ, ਬਖਸਿ਼ੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ, ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਦਵਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਰੌਬੀ ਬੈਣੀਪਾਲ, ਸਿ਼ਵਦੀਪ, ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਸੰਜੇ ਕਪੂਰ, ਤਾਇਬ ਸ਼ੇਖ਼ ਤੇ ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ । 

ਧੀਆਂ - ਅਣਮੁੱਲਾ ਸਰਮਾਇਆ……… ਗੱਜਣਵਾਲਾ ਸੁਖਮਿੰਦਰ

ਬਾਈ ਜੀਉ! ਕੋਈ ਵੇਲਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਦ ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਲੋਕ ਪੁੰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸਮਝ ਕੇ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ  ਤਾਂ ਜੋ ਰਾਹੀ ਪਾਂਧੀ ਬਿਸਰਾਮ ਕਰ ਸਕਣ ਰਾਤਾਂ ਕੱਟ ਸਕਣ । ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਡੇਰਿਆਂ ‘ਚ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮ ਬਣਾਉਣਾ ਵੱਡਾ ਪੁੰਨ ਦਾ ਕਾਰਜ ਸਮਝਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਘਰਾਂ ਚੋਂ ਕੱਢੇ , ਦੁਰਕਾਰੇ  ਬੇਸਹਾਰੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਲੲ ਿਛੱਤ ਮਿਲ ਸਕੇ।ਦੁਨਿਆਵੀ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਵੇਹਦਿਆਂ ਐਂ ਲਗਦਾ  ਇਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਹੋਰ ਵਧ ਜਾਣੀ ਹੈ ।ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਾਂ ਓਲਡ ਏਜ਼ ਹੋਮ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਉਥੇ ਜਾ ਕੇ ਵੇਖੀਦਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ  ਉਥੇ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਏ ਬਹੁਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਜੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਔਲਾਦ ਨੇ ਸਿਆਣਿਆਂ  ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ  ਜਿਨ੍ਹਾਂ  ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤ  ਸਾਂਭ ਨਹੀਂ ਸਕੇ ਹੁੰਦੇ । ਪਰ ਉੇਥੇ  ਕੋਈ ਵੀ ਅਜਿਹਾ  ਬਜ਼ੁਰਗ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿਸਿਆ ਜੋ ਧੀ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ  ਜਿਸ ਨੂੰ  ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਸਾਂਭਣ ਤੋਂ ਨਾਬਰ ਜਾਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋ ਗਈ  ਹੋਵੇ ।

ਪਰਥ ‘ਚ ਜੈਜੀ ਬੀ ਤੇ ਸੁਖਸ਼ਿੰਦਰ ਸ਼ਿੰਦਾ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕ ਨੱਚਣ ਲਾਏ……… ਹਰਮੰਦਰ ਕੰਗ

ਪਰਥ (ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ) : ਹਰਮਨ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨੀਰੋ ਇਟਾਲੀਅਨ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਲੋ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੰਗਾਰੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਪਰਥ ਦੇ ਆਕਟਾਗੋਨ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੈਜੀ ਬੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਖਸ਼ਿੰਦਰ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਪਰਥ ਵਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਮਨੋਂਰੰਜਨ ਕੀਤਾ। ਪੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਸੁਖਸ਼ਿੰਦਰ ਸ਼ਿੰਦਾ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਖੀ ਦੀਆਂ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਦੇਣ ਉਪਰੰਤ ਆਪਣੇ ਕਈ ਹਿੱਟ ਗੀਤ ‘ਚਿੱਠੀ ਲੰਡਨੋ ਲਿਖਦਾ ਤਾਰਾ’ ‘ਗੱਲ ਸੁਣਜਾ’ ‘ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ’ ‘ਜੱਟ ਲੰਡਨ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ’ ਆਦਿ ਸੁਣਾਏ ਤੇ ਫਿਰ ਜੈਜੀ ਬੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਮਰਹੂਮ ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆ ਆਪਣੇ ਚਰਚਿੱਤ ਗੀਤ ‘ਮਹਾਰਾਜਾ’ ‘ਸਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਏ’ ‘ਸੁੱਚਾ ਸੂਰਮਾ’ ਤੌ ਇਲਾਵਾ ਅਨੇਕਾਂ ਨਵੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀ ਦਰਸ਼ਕਾ ਨੂੰ ਨੱਚਣ ਲਾ ਦਿੱਤਾ।

ਖ਼ਵਾਇਸ਼.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਘਾਇਲ

ਲਿਖਦਾ ਲਿਖਦਾ ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂ, ਇਹੀ ਆਖਰੀ ਖ਼ਵਾਇਸ਼ ਹੈ,
ਕਰ ਜਾਵਾਂ, ਕੁਝ ਤਾਂ ਕਰ ਜਾਵਾਂ, ਇਹੀ ਆਖਰੀ ਖ਼ਵਾਇਸ਼ ਹੈ,
ਲਿਖਦਾ ਲਿਖਦਾ ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂ, ਇਹੀ ਆਖਰੀ ਖ਼ਵਾਇਸ਼ ਹੈ।

ਕਲਮ ਮੇਰੀ ਸਤਿਕਾਰਦੀ ਰਹੇ,
ਗੁਰੂਆਂ, ਯੋਧਿਆਂ, ਪੀਰਾਂ ਨੂੰ,
ਕਲਮ ਮੇਰੀ ਪਿਆਰਦੀ ਰਹੇ,
ਰਾਝਿਆਂ ਅਤੇ ਹੀਰਾਂ ਨੂੰ,
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਅਮਰ ਮੈਂ ਕਰ ਜਾਂ, ਇਹੀ ਆਖਰੀ ਖ਼ਵਾਇਸ਼ ਹੈ,
ਕਰ ਜਾਵਾਂ, ਕੁਝ ਤਾਂ ਕਰ ਜਾਵਾਂ, ਇਹੀ ਆਖਰੀ ਖ਼ਵਾਇਸ਼ ਹੈ,

ਮੂਰਖ਼ਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਜਿੰਦਰ ਰਿਖੀ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ........ਮੁਲਾਕਾਤ / ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ (ਲੰਡਨ)

ਮੂਰਖ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 
ਪਿਆਰੇ ਪਾਠਕ ਜੀਓ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਇਹੀ ਹੁੰਦੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹਾਂ। ਹਰ ਉਸ ਸਿਆਣੇ ਨੂੰ ਵਹਿਮ ਹੁੰਦੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਸਿਰਫ਼ ਡੇਢ ਬੰਦੇ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਐ। ਆਪਣਾ ਆਪ ਸਾਬਤਾ ਸਬੂਤਾ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਅੱਧ-ਪਚੱਧੀ ਹੀ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈਂਦੀ ਐ। ਇਸ ਸਿਆਣਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖੁਦ ਹੀ ਮੂਰਖ ਆਖੇ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਗੱਲ ਵੀ ਹਾਸੋਹੀਣੀ ਜਿਹੀ ਲੱਗੇ ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਵਡੱਪਣ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਅਖਵਾਉਣਾ ਵੀ ਫਰਾਖ਼ਦਿਲੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੋ ਸਕਦੈ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਹੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵਜ਼ੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦੈ... ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਮਹਾਂ-ਮੂਰਖ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਆਓ ਮਿਲਾਵਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ "ਇਡੀਅਟ" ਕਲੱਬ ਰਈਆ ਦੇ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਭਰ ਲਈ ਆਪੇ ਬਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਜਿੰਦਰ ਰਿਖੀ ਜੀ ਨਾਲ:

ਹਾਸੇ –ਮਜ਼ਾਕ ਦਾ ਦਿਨ ਪਹਿਲੀ ਅਪ੍ਰੈਲ........ ਲੇਖ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਦਿਨ ਹਾਸਿਆਂ-ਮਖੌਲਾਂ-ਮਸ਼ਕਰੀਆਂ-ਹੱਸਣ ਮਾਨਣ ਦਾ ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਸ਼ਰੂਫ਼ੀਅਤ ਭਰੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਉੱਚੀ ਉੱਚੀ ਹੱਸਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਬਣਨ ਕਿਨਾਰੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਕਿਓਂਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਹੀ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਿਸ਼ਤੇ-ਸਾਂਝਾਂ। ਪਰ ਇਸ ਦਿਨ ਕਿਧਰੇ ਕਿਧਰੇ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਦੀ ਥਾਂ ਹਾਸਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫੁਲਝੜੀਆਂ ਚਲਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਲੜਾਈਆਂ ਵੀ।

ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਕਿਓਂ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੀ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਵਿਖੇ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਵੀ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਰੋਮਨਜ਼ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਜ਼ 20 ਜਾਂ 21 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਪੌਪ ਗਰੇਗੋਰੀ-13 ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਨਾਂਅ ਤੇ ਨਵਾਂ ਕੈਲੰਡਰ ਗਰੇਗੋਰੀਅਨਲਾਗੂ ਕਰਦਿਆਂ ਪਹਿਲੀ ਅਪ੍ਰੈਲ 1582 ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਹਿਲੀ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਤਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਸਨ ,ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲੀ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਆਮਦ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਪਹਿਲੀ ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਹੀ ਮਨਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਦੂਜੇ ਲੋਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਸ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਬੇਵਕੂਫ਼ੀ ਕਹਿੰਦੇ ਮਖ਼ੌਲ ਕਰਨ ਲੱਗੇ,ਅਤੇ ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲੀ ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਐਪਰਲ ਫੂਲਜ਼ ਡੇਅਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ।