ਖੂਨੀ ਹਿਜਰਤ (ਸੰਨ '47) - ਜਦੋਂ 'ਬਾਰ 'ਚ (ਬੇਲੇ) ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਿਛੀਆਂ........ ਅਭੁੱਲ ਯਾਦਾਂ / ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ ਸੰਧੂ (ਡਾ.) (ਬਰਨਾਲ਼ਾ), ਸਿਡਨੀ-ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ

ਅੱਜ ਵੀ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਮੇਰੇ ਚੇਤਿਆਂ 'ਚ ਵਸਦੀ ਮੇਰੀ ਪੜਨਾਨੀ (ਜਿਸਨੂੰ ਮੈਂ ਨਾਨੀ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੀ ਸੀ ) ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ । ਛੋਟੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਓਹ ਸਾਨੂੰ 'ਬਾਰ' ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਤੇ  ਉਥੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਪੁਰਾਣਾ ਪਿੰਡ ਵੇਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜਾਹਰ ਕਰਦੀ ।ਇਹ ਸਾਂਦਲ ਬਾਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਸੀ ਜੋ ਅੱਜਕੱਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਮਾਨਚੈਸਟਰ (City of Textile) ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਮੇਰਾ ਨਾਨਕਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਰਤ -ਪਾਕਿ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਓਥੇ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 52, ਤਹਿਸੀਲ ਸਮੁੰਦਰੀ , ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿਖੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰੀ ਪੜਨਾਨੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੀਤਲਾ ਸੀ।

ਸਾਡੇ ਕੋਲ਼ ਮਿਲਣ ਆਈ ਪੜਨਾਨੀ ਕਈ-ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਲਾ ਜਾਂਦੀ। ਮੇਰੇ ਡੈਡੀ ਨੇ ਕਹਿਣਾ, "ਜੁਆਕੋ... ਇਹ ਮੇਰੀ ਬੇਬੇ ਆ। ਇਹ ਥੋਡੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ। ਬੇਬੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਿੱਖੋ... ਬੇਬੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਧਿਆਨ ਨਾਲ਼ ਸੁਣਿਆ ਕਰੋ। ਬੇਬੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਿਆ ਕਰੋ।" 

ਐਡੀਲੇਡ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਖੂਨਦਾਨ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਰੋਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ .......... ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ

ਐਡੀਲੇਡ : ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਸ੍ਰ. ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਐਡੀਲੇਡ ਵਿਚ ਵੱਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਸਾਊਥ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਝੰਡੇ ਹੇਠ ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਖੂਨਦਾਨ ਕੈਂਪ ਦਾ ਮਕਸਦ ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜੋਆਣਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਹੋ ਰਹੇ ਬੇ-ਇਨਸਾਫ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸੀ । ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਬੜੇ ਹੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ਼ ਖੂਨਦਾਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ ।

ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ, ਪ੍ਰਾਸਪੈਕਟ ਵਿਖੇ ਗਿਆਨੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੌਮ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ‘ਚ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗੁਰਸ਼ਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਮਿੰਟੂ ਬਰਾੜ) ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਇਸ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਵਕ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ ਕਿ ਘੁੱਗ ਵੱਸਦੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਵਕਤ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਾਜ਼ਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਈ ਰਾਜੋਆਣਾ ਦੀ ਫਾਂਸੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਹਾਲਾਤਾਂ ‘ਚ ਵਿਗਾੜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਜਿਸਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਪਵੇਗਾ । ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਈ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ ਭਾਈ ਰਾਜੋਆਣਾ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਸਿਆਸਤ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੌਮ ਦੇ ਹਿਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦਾ ਸੱਚ : ਸ਼ਹੀਦ-ਇ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ.......... ਲੇਖ / ਕੇਹਰ ਸ਼ਰੀਫ਼

ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜਾਦੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ    
ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਹਾੜਾ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸ਼ਹੀਦੇ ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਜਾਰਾਂ ਹੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਜੁਆਨੀ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਚੱਲਦੀ ਅਜਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾਈ। ਆਪਣਾ ਹਰ ਸੁਪਨਾ, ਆਪਣੀ ਹਰ ਖਾਹਿਸ਼, ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦਾ ਹਰ ਪਲ ਆਪਣੇ ਵਤਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਿਰ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਸਿਦਕ ਨਾ ਹਾਰਿਆ। ਅਜਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਹੋਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ ਦਿੱਤਾ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਅੰਦਰ ਗੁਲਾਮੀ ਪ੍ਰਤੀ ਨਫਰਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣੀ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੋਚ, ਆਪਣੇ ਦਲੀਲਾਂ ਭਰਪੂਰ ਤਿੱਖੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ। ਅਜਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਾਸਤੇ ਚੱਲਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਤੋਰ ਤੇ ਧੜਕਣ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿੱਖਿਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਅੰਦਰ ਅਜਾਦੀ ਵਾਸਤੇ ਆਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੋਏ।
        

ਇਤਿਹਾਸਕ ਗਲਤੀਆਂ ਜਾਂ ਸਚਾਈਆਂ……… ਲੇਖ / ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ

ਆਮ ਤੌਰ ਉਤੇ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੱਚਾਈਆਂ ਜਾਨਣ ਵਾਸਤੇ ਬਹੁਤ ਪੁੱਛ-ਪੜਤਾਲ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਕੁਝ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਪੜ ਕੇ ਪਾਠਕ ਸੁੱਤੇ ਸਿੱਧ ਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਸਚਾਈ ਕਿਥੋਂ ਤੱਕ ਹੈ। ਸਈਯਦ ਮੁਹੰਮਦ ਲਾਤੀਫ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਸਦਾ ਲਿਖਿਆ “ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ” ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਛੁਟਿਆਉਣ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਲਿਖੀ ਸੀ।ਇਸ ਵਿਚ ਨਿਮਨ ਤਰੁਟੀਆਂ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਆਮ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ:

ਡੋਲੀ ਚੜ੍ਹਨ ਵੇਲੇ ਕੁੜੀਆਂ ਰੋਣੋ ਹਟ ਗਈਆਂ……… ਵਿਅੰਗ / ਗੱਜਣਵਾਲਾ ਸੁਖਮਿੰਦਰ

ਬਈ ਸਾਡੇ ਰੋਣ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ  ਰੂਪ  ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਦ ਕੋਈ ਮਰ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦਾ ਰੋਣਾ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ । ਧੂੰਏ ਦੇ ਪੱਜ ਦਾ ਰੋਣ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੋਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ। ਡੂਢ  ਡੂਢ ਲੀਟਰ ਦਾਰੂ ਡੱਫਣ ਪਿਛੋਂ ਸ਼ਰਾਬੀਆਂ ਦਾ ਵਿੱਛੜ ਗਿਆਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰੋ ਰੋ ਨਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਹਾ ਦੇਣੀਆਂ ਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਪੱਟ ਪੱਟ ਕੇ ਘੰਗਾਰਾਂ ਨਾਲ ਨਾਲਦਿਆਂ  ਦੀਆਂ ਲੋਈਆਂ  ਲਵੇੜ ਦੇਣਾ, ਇਸ ਰੋਣ ਦੇ  ਮੈਅਨੇ ਹੋਰ ਹੁੰਦੇ  । ਪਰ ਇਕ ਰੋਣਾ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ  ਜੋ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਸੱਚ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ।ਜੋ ਸਭ ਦੇ ਹਿਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਮਾਪਿਆ ਦੇ ਘਰੋਂ ਜਦ ਕਿਸੇ ਧਿਆਣੀ ਦੀ ਡੋਲੀ ਦੇ ਤੁਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਜੋ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਅੱਖਾਂ ਚੋਂ ਅੱਥਰੂ ਪਰਲ ਪਰਲ ਵਗ ਤੁਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ  ਹੰਝੂਆਂ ਹਉਂਕਿਆਂ  ਦੇ ਅਰਥ ਹੀ ਬੜੇ ਵੱਡੇ ਅਥਾਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ  ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਿਨੋ–ਦਿਨ ਵੱਧਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਇੱਕ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ……… ਲੇਖ / ਖੁਸ਼ਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ

ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਦੁਰਘਟਨਾ ਅਤੇ ਮੌਤ ਇਕ ਆਮ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਬਣ ਗਈ ਹੈ । ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉਠਦਿਆਂ ਹੀ ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਅਖਬਾਰ ਦੀ ਸੁਰਖੀਆਂ ਤੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਦਿਨ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਨਾ ਗਈ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਹਨਾਂ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖਮੀ ਨਾ ਹੋਏ ਹੋਣ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਖੂਨੀ ਰੂਪ ਧਾਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉਪਰ ਡੁੱਲਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਫੇਰ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਖੂਨੀ ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਪਿਆਸ ਨਹੀਂ ਬੁਝਦੀ। ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਮਰੇ ਹੋਣਗੇ, ਜਿੰਨੇ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਨਾਂ ਗਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਵਾਧਾ ਹੀ ਚਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਮੈਂ ਤਾਂ ਚੱਲਿਆਂ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ

ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਵਾ ਚ ਖ਼ਿਲਾਰ ਚੱਲਿਆਂ।
ਭਾਂਬੜ ਲਈ ਅੰਗਾਰ ਕਰ ਤਿਆਰ ਚੱਲਿਆਂ।

ਮੇਰੀ ਕਬਰ ਤੇ ਦੀਵਾ ਬਲੇ ਨਾਂ ਬਲੇ
ਧੜਕਦੇ ਦਿਲਾਂ ਚ ਦੀਵੇ ਬਾਲ ਚੱਲਿਆਂ।

ਬੇਸ਼ਕ ਟੰਗ ਦਿਓ ਫਾਂਸੀ ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ
ਤੁਹਾਡੀ ਲੁੱਟ ਦੇ ਮੰਸੂਬੇ ਉਜਾੜ ਚੱਲਿਆਂ।

ਮੇਰਾ ਭਾਰਤ........... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਰਿਦਮ ਕੌਰ

ਮੈਂ ਉਸ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਾਸੀ ਨਹੀ ,
ਜਿਸ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜੇਹੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ,
ਮੈਂ ਉਸ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਾਸੀ ਹਾਂ ,
ਜਿਥੇ ਕਲਮਾਡੀ ਤੇ ਰਾਜੇ ਜੰਮਦੇ ਨੇ ,

ਮੈਂ ਉਸ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਾਸੀ ਨਹੀ,
ਜਿਥੇ ਸਰਵਨ ਪੁੱਤ ਜੰਮਿਆ ਸੀ ,
ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ,
ਔਲਾਦ ਹੱਥੋਂ ਨਿੱਤ ਮਾਪੇ ਕਤਲ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ,

ਆਤੂ ਖੋਜੀ਼ ਬਨਾਮ ਰਾਜੀਵ ਸ਼ਰਮਾ.......... ਲੇਖ / ਜੋਗਿੰਦਰ ਬਾਠ ਹੌਲੈਂਡ

ਰਾਜੀਵ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਮੈਂ ਉਦੋਂ ਦਾ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੈਨਲ ਪੰਜਾਬ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿਆਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੈਲੀਵਿਯਨ ਚੈਨਲ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਚੈਨਲ ਨੇ ਸਾਰੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੂ਼ਲ ਦੇ ਪੈਨਸ਼ਨੀਏ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਪੂਰੇ ਰੰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਸਗਲੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਰਾਜੀਵ ਸ਼ਰਮੇ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਬੁਢਾਪਾ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਰੋਂ ਦੇ ਸਾਗ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ, ਸਿਆਲ ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਧੁੱਪਾਂ ਦਾ ਸੇਕ,  ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਠੰਡੇ ਫਰਾਟੇ, ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਥਾਂ ਵਿਚਲਾ ਹਾਸਾ ਠੱਠਾ ਅਤੇ ਦੋ ਮੰਜੀਆਂ ਜੋੜ ਕੋਠੇ ਤੇ ਲਾਏ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦਾ ਦੋ-ਗਾਣਵੀ ਰਿਦਮ ਲਿਆ ਖਿਲਾਰਿਆ ਸੀ। ਬਾਬਿਆਂ ਲਈ ਯਮਲੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਿਸ ਪੂਜਾ ਤੱਕ ਦਾ ਗੀਤ ਸੰਗੀਤ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਇਸ ਚੈਨਲ ਰਾਹੀਂ ਜੋ ਵੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਸਲੀ ਤਸਵੀਰ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਰਚੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਅੰਬ ਦੇ ਅਚਾਰ ਅਤੇ ਔਲੇ ਦੇ ਮੁਰੱਬੇ ਵਾਂਗ। 

ਰਾਈਟਰਜ਼ ਫੋਰਮ ਕੈਲਗਰੀ ਦੀ ਮਾਸਿਕ ਇਕੱਤਰਤਾ……… ਮਾਸਿਕ ਇਕੱਤਰਤਾ / ਜੱਸ ਚਾਹਲ

ਕੈਲਗਰੀ : ਰਾਈਟਰਜ਼ ਫੋਰਮ ਕੈਲਗਰੀ ਦੀ ਮਾਸਿਕ ਇਕੱਤਰਤਾ 3 ਮਾਰਚ 2012 ਦਿਨ ਸ਼ਨਿੱਚਰਵਾਰ 2 ਵਜੇ ਕਾਊਂਸਲ ਆਫ ਸਿੱਖ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹੋਈ। ਫੋਰਮ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜੱਸ ਚਾਹਲ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆਂ ਆਖਿਆ ਅਤੇ ਸ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ‘ਪੰਨੂੰ’ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਸਭਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।
   
ਅੱਜ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਿਆਂ ਜੱਸ ਚਾਹਲ ਨੇ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਪਰਮਾਰ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਨਿਧਨ ਦੀ ਦੁਖਦਾਈ ਖ਼ਬਰ ਭਾਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਭਾ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ। ਸਭਾ ਵਲੋਂ ਇਕ ਮਿੰਟ ਦਾ ਮੌਨ ਰਖਕੇ ਇਸ ਪਿਆਰੇ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਮਨਸੂਰ……… ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਥਿੰਦ “ਬੀਤ”

ਅਨ-ਅਲ-ਹੱਕ ਕਿਹਾ ਮਨਸੂਰ 
ਇਹ ਸੀ ਉਸ ਦਾ  ਇੱਕੋ ਕਸੂਰ

ਨਾ ਉਹ ਝੁਕਿਆ  ਅੱਗੇ  ਹਜੂਰ
ਹੁਕਮ ਖਲੀਫਾ  ਕੀਤਾ  ਮਨਜੂਰ

ਖਾ   ਕੇ  ਪੱਥਰ  ਚੜ੍ਹੇ   ਸਰੂਰ
ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਨੇ  ਦਿਲ ਕੀਤਾ ਚੂਰ

ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ......... ਲੇਖ / ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ

 ‘ਬਾਵਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ’ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪਾਠਕ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਦੇਸ਼-ਬਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਅਕਸਰ ਨਵੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦਸਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਕੀ ਕੁਝ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗਾ ਹੈ, ਜੁ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਪੁਸਤਕਾਂ ਬਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਹੁੰਚਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਬਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਾਠਕ ਅਜਿਹੇ ਮਿਲੇ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਟੈਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਸਤਾਂ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਬਿਜਾਏ ਕਿਤਾਬਾਂ ਭਰ ਕੇ ਲਿਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ  ਤਾਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਹੀ ਸਨ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਹੁਣ ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖ ਆਇਆ ਹਾਂ। ਬਹੁਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਨਿਰਾਸ਼ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਮੇਰਾ ਖਿਆਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਉਹੀ ਲੇਖਕ ਰੱਖਦੇ ਨੇ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ।  ਲੇਖਕ ਜਦੋਂ ਅੰਦਰੋਂ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੈ, ਤਾਂ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਉਪਜਦੇ ਨੇ। ਜੇ ਲੇਖਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਿਖੇਗਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਵੱਸ਼ ਹੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਲੰਬਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਜੁ ਬਹਿਸ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਅਗਲੇ ਕਾਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਾਂਗੇ।
ਲੰਘੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀਆਂ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਛਪ ਕੇ ਆਏ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਮੁਤਾਬਕ ਜੋ ਛਪਦਾ, ਉਹ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਦੇ ਹੀ ਛਪ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਮਾਫ਼ੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਲੱਗੇ ਕਿ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਹੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਗੋਂ ਬੜੈ ਮਾਣ ਨਾਲ ਕਹਾਂਗਾ ਕਿ ਮੇਰਾ ਅੱਖਰ-ਅੱਖਰ ਪੜਿੳਾ ਗਿਆ ਤੇ ਪਵ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ‘ਤੇ ਡਾਹਢਾ ਮਾਣ ਹੈ ਤੇ ਰਹੇਗਾ ਵੀ।

ਇੰਡੀਆ ‘ਚ ਕੀ ਰੱਖਿਆ?.......... ਲੇਖ / ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ

ਪਰਵਾਸੀ ਅੰਕਲਾਂ-ਅੰਟੀਆਂ ਤੇ ਮਿੱਤਰਾਂ-ਬੇਲੀਆਂ ਦੇ ਦੇਸ ਆਉਣ ਦੀ ਰੁੱਤ ਹੈ। ਕਈ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਕਰਨਗੇ ਪਰਦੇਸ ਨੂੰ। ਕੁਝ ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਆਏ ਹਨ, ਕੁਝ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪਧਾਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁਝ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੁੱਤ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਸੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।  ਅਕਸਰ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਮੇਲੀਆਂ-ਗੇਲੀਆਂ ਤੇ ਬੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਏਧਰ ਵੀ ਤੇ ਓਧਰ ਵੀ ਮੇਲ-ਗੇਲ  ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਅਜਿਹੇ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਮਿਲੇ ਹਨ...ਜੋ ਆਪਣਾ ਦੇਸ ਛੱਡ ਕੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਦਿਸੇ ਹਨ ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਝੂਰਦੇ ਹੀ ਦੇਖੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਲ ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ ਛੱਡ ਯਾਰ, ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪਿਐ? ਮਰਗੇ ਸੀ ਭੁੱਖ ਤੇ ਕੰਗਾਲੀ ਨਾਲ...ਚੰਗੇ ਰਹਿਗੇ ਆਂ ਇੰਡੀਆ ਛੱਡ ਆਏ ਆਂ।” ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਲ ਹੀ ਹਉਕਾ ਜਿਹਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ ਪਰ ਯਾਰ, ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਆ ਬਈ ਆਪਣਾ ਦੇਸ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਈ ਹੁੰਦੈ...ਓਹ ਗੱਲ ਨ੍ਹੀ ਲਭਦੀ ਏਥੇ ਜਿਹੜੀ  ਉਥੇ ਆ।”

ਕੁਆਰਾ ਚਾਅ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਬਾਜਵਾ ਸੁਖਵਿੰਦਰ

ਵੇ ਸੂਰਜਾ ਅੱਜ ਹਨੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਨਣ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਹ ਪਿਆ
ਅੱਜ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੀ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਜ਼ਹਿਰ ਜਿਹਾ

ਵੇ ਸੂਰਜਾ ਰਹਿਣ ਦੇ ਤੂੰ ਨਾਹ ਬੰਨ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੇ ਗਾਨੇ
ਕੁਆਰੇ ਚਾਅ ਦੀ ਮੈਂ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਮਾਂਗ ਭਰਾਂ ਏਸ ਬਹਾਨੇ

ਮੈ ਮਿੰਨਤਾ ਕਰਾਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਸੰਧੂਰੀ ਪੱਗੜੀ ਲਾਹ
ਵੇ ਸੂਰਜਾ-ਸੂਰਜਾ ਤੂੰ ਓਸ ਵਿਹੜੇ ਨਾਹ ਜਾਹ

ਗਹੀਰਾ……… ਲੇਖ / ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ, ਇਟਲੀ

ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਚੁਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਬਾਲਣ ਵਜੋਂ ਪਾਥੀਆਂ ਤੇ ਲਕੜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਬੇਸ਼ੱਕ ਹੁਣ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕਈਆਂ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਹੋਣ ਲਗ ਪਈ ਹੈ ਪਰ ਗੈਸ ਦਾ ਖਰਚਾ ਝੱਲਣਾ ਆਮ ਬੰਦੇ ਦੇ ਵੱਸ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ । ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿ ਗੈਸ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਲੈਣ ਦਾ ਲੰਮਾ ਚੌੜਾ ਝੰਜਟ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਇਹ ਕੰਮ ਏਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਬਲੈਕ ਵਿਚ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਗੈਸ ਲੈ ਕੇ ਵਰਤਣਾ ਵੀ ਇਸ ਲੱਕ ਤੋੜਵੀਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਪਸ਼ੂ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੋਹੇ ਦੀਆਂ ਪਾਥੀਆਂ ਪੱਥ ਕੇ, ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਬਾਲਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗੈਸ  ਅਜੇ ਸਰਦੇ ਪੁੱਜਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹੈ, ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਸੁਹਾਗਰਾਤ……… ਕਹਾਣੀ / ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬਸਰਾ ਮੈਲਬੌਰਨ

“ਹੌਲੀ ਬੋਲੋ! ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੁਣ ਲਿਆ ਤਾਂ ਕੀ ਮੂੰਹ ਵਿਖਾਵਾਂਗੇ। ਸਵੇਰ ਦੀ ਰੋਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹਾਉਕੇ ਲੈਂਦੀ-ਲੈਂਦੀ ਹੁਣੇ ਮਸਾਂ ਸੁੱਤੀ ਆ।ਦਿਨ ਚੜਦਾ ਤਾਂ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਟਦੀ ਆਂ ਮੈਂ। ਰੱਬ ਨਰਕਾਂ ਵਿਚ ਢੋਈ ਨਾ ਦੇਵੇ ਇਹਨਾਂ ਕੰਜਰਾਂ ਨੂੰ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੀ ਇਹਦੀ ਧੀ ਰੰਡੀ ਹੋਵੇ ਫਿਰ ਪਤਾ ਲੱਗੂ ।” ਹਰਲੀਨ ਦੀ ਮਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਲਈ ਵਾਸਤੇ ਪਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਰ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦਾ ਸਿਆਪਾ-ਪਿੱਟਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਕਲੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਦੋਸ਼ੀ ਕੌਣ ਸੀ? ਉਸਦੇ ਕਰਮ ਜਾਂ ਵਿਚੋਲਾ? ਪਤਾ ਨਹੀ। ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤ ਰਹੀ ਸੀ, ਹਰਲੀਨ ਤੇ ਉਸਦੇ ਮਾਪੇ। ਪੇਟੀਆਂ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਇਕ ਨੁੱਕਰੇ ਰਜਾਈ ਵਿਚ ਮੂੰਹ ਲੁਕਾਈ ਹਰਲੀਨ ਸਭ ਕੁਝ ਸੁਣ ਰਹੀ ਸੀ। ਮਾਂ-ਪਿਉ ਦੇ ਲੱਖ ਵਾਸਤੇ ਪਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਸੀਤਾ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਅੱਜ ਲੈ ਆਇਆ। ਉਸਤੋਂ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਵੇਖੀ ਨਾ ਗਈ। ਸੁਹਾਗਰਾਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਜ ਤੱਕ ਛੇਆਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਹਰਲੀਨ ਨਿੱਤ ਘੁੱਟ-ਘੁੱਟ ਮਰਦੀ ਰਹੀ। ਉਸਦੇ ਸਹੁਰੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆਂਢੀ-ਗੁਆਂਢੀ ਦੂਜੇ-ਚੌਥੇ ਉਸਦੇ ਪੇਕੇ ਆ ਦਸਦੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਕੁੜੀ ਨਰਕ ਭੋਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਥੇਰੀ ਕੁੱਟ-ਮਾਰ ਵੀ ਹੋਈ, ਪਰ ਹਰਲੀਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਚੁੱਪ ਰਹੀ।ਸੀਤਾ ਪਲਾਟ ਤਾਂ ਨਾ ਲੈ ਸਕਿਆ, ਪਰ ਹਰਲੀਨ ਨੂੰ ਲੈ ਆਇਆ।

ਬੇਬਾਕ ਤੇ ਫ਼ੱਕਰ ਲੇਖਕ ਸੀ ‘ਗੁਰਮੇਲ ਸਰਾ’……… ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ / ਮਿੰਟੂ ਬਰਾੜ

ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਫੁਰਮਾਨ ਹੈ, “ਜੋ ਉਪਜੈ ਸੋ ਬਿਨਸਿ ਹੈ ਦੁਖੁ ਕਰਿ ਰੋਵੈ ਬਲਾਇ” । ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਚ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਦਿਲ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਖੀਰ ਸੱਚ ਤਾਂ ਸੱਚ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ‘ਗੁਰਮੇਲ ਸਰਾ’ ਨੂੰ “ਸੀ” ਲਿਖਦਿਆਂ ਸੀਨੇ ਚੋਂ ਚੀਸ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੀ ਕਰਾਂ ਇਹ ਤਾਂ ਵੀ ਤਾਂ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ ਹੈ ।

ਕਿਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਾਂ ਇਸ ਫ਼ੱਕਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ?  ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਏਨੇ ਕੁ ਕਿੱਸੇ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਪੂਰੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਅਰਦਾਸ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਹ ਕੁਝ ਪਲ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਜੋ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਜਾਂ ਇਹ ਕਹਾਂ ਕਿ ਜੋ ਮੇਰੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਆਏ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ: ਸਾਡਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ........ ਲੇਖ / ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

ਹਰੇਕ ਆਜ਼ਾਦ ਮੁਲਕ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਗੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਉਸ ‘ਤੇ ਫ਼ਖ਼ਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਦਿਨ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ । ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ  ਇਸ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਾਡੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇਹ ਉਮੰਗ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਸੋਮਾ ਵੀ ਹੈ । ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਇਹ ਝੰਡਾ ਸਾਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਹੌਸਲਾ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।